Ευρωπαϊκό Ταμείο προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση: Λυπηρός απολογισμός της μη αξιοποίησής του εκ μέρους της Ελλάδος

Του Καθηγητή Γιώργου Παπαστάμκου*

 

 

Κατά την πρόσφατη σύνοδο της Ολομελείας το ΕΚ ενέκρινε την κινητοποίηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠ) για τη χορήγηση ενωσιακής χρηματοδοτικής συνεισφοράς επί των ακολούθων αιτημάτων που υπέβαλαν κράτη μέλη:

-κινητοποίηση συνολικού ποσού 2.658.495 ευρώ υπέρ της Ιταλίας. Αφορά σε 512 απολύσεις σε δέκα επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο «Κατασκευή λοιπού εξοπλισμού μεταφορών» στην επιπέδου NUTS II περιφέρεια Emilia-Romagna εντός εννεάμηνης περιόδου αναφοράς.

-κινητοποίηση συνολικού ποσού 5.454.560 ευρώ υπέρ της Σουηδίας, Αφορά σε 3.748 απολύσεις στη Saab Automobile AB, στη θυγατρική της Saab Automobile Powertrain AB και σε 16 προμηθευτές.

- κινητοποίηση συνολικού ποσού 1.299.545 ευρώ υπέρ της Ισπανίας. Αφορά σε 1.106 απολύσεις σε 423 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο «Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων, με εξαίρεση τα μηχανήματα και τα είδη εξοπλισμού» στην περιφέρεια NUTS II País Vasco, εντός εννεάμηνης περιόδου αναφοράς.

- κινητοποίηση συνολικού ποσού 1.370.910 ευρώ υπέρ της Δανίας. Αφορά σε 303 απολύσεις στην Flextronics International Denmark A/S.

-κινητοποίηση συνολικού ποσού 2.942.680 ευρώ υπέρ της Ρουμανίας. Αφορά 1 904 απολύσεις στην SR Nokia Romania Srl και σε έναν προμηθευτή της εντός  τετράμηνης περιόδου αναφοράς.

-κινητοποίηση  5.200.650 ευρώ υπέρ της Αυστρίας. Αφορά σε 1.050 απολύσεις σε 105 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο «Δραστηριότητες κοινωνικής μέριμνας χωρίς παροχή καταλύματος» στην επιπέδου NUTS II περιφέρεια Steiermark.

- κινητοποίηση συνολικού ποσού 5.346.000 ευρώ υπέρ της Φινλανδίας. Αφορά σε απολύσεις 1000 εργαζομένων στη Nokia plc (Salo) εντός τετράμηνης περιόδου αναφοράς.

 

Σε χθεσινό (19.12.12) της ανακοινωθέν τύπου η Κομισιόν ενημερώνει για την καταβολή πληρωμών –επί αιτήσεων που είχαν εγκριθεί προγενεστέρως - συνολικού ύψους 25,3 εκατ. ευρώ στη Γαλλία, την Ιρλανδία, τις Κάτω Χώρες, την Ισπανία και τη Σουηδία μέσω του ΕΤΠ για τη συνδρομή 4.722 απολυθέντων. Ειδικότερα, οι πληρωμές επιμερίζονται και αιτιολογούνται ως εξής:

- 11,9 εκατ. € για τη στήριξη 2089 πρώην εργαζομένων της Peugeot-Citroën στη Γαλλία. Οι απολύσεις  υπήρξαν συνέπεια της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, που έπληξε την αυτοκινητοβιομηχανία κατά το δεύτερο ήμισυ του 2008.

- 4,3 εκατ. € για τη στήριξη 700 πρώην εργαζομένων της φαρμακοβιομηαχανίας AstraZeneca στη Σουηδία. Οι απολύσεις συνδέονται με καίριες διαρθρωτικές αλλαγές στα παγκόσμια εμπορικά πρότυπα λόγω της παγκοσμιοποίησης.

- 2,8 εκατ. € για τη στήριξη 435 απολυθέντων από 54 Ολλανδικές εταιρίες στον κατασκευαστικό τομέα, συνεπεία της  χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Ο κατασκευαστικός τομέας στις Κάτω Χώρες, όπως και σε όλη την επικράτεια της ΕΕ, έχει πληγεί ισχυρά από την κρίση, αναφέρει, μεταξύ άλλων η Κομισιόν.

- 2.6 εκατ. € προς όφελος 432 απολυθέντων της Talk Talk, εταιρίας παροχής ευρυζωνικών υπηρεσιών στην Ιρλανδία, ως ευθεία συνέπεια της απόφασης της εταιρίας να προβεί σε στρατηγική συμμαχία με τρεις παρόχους εκτός ΕΕ.

- 2 εκατ. € προς όφελος των 450 απολυθέντων από 35 κατασκευαστές μεταλλικών προϊόντων για ναυπηγεία στην Ισπανία, λόγω της δραματικής μείωσης παραγγελιών στα ευρωπαϊκά ναυπηγεία από το 2008 και εξής.

- 1,4 εκατ. € υπέρ της συνδρομής 616 απολυθέντων της κατασκευαστικής αλουμινίου Zalco Aluminium Zeeland Company στις Κάτω Χώρες, ως συνέπεια χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, που οδήγησε σε σημαντική μείωση της ζήτησης σε προϊόντα αλουμινίου.

 

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση συστάθηκε, δυνάμει του Κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 1927/2006, για την παροχή (συμπληρωματικής ως προς το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) στήριξης στους εργαζομένους, που υφίστανται τις συνέπειες των μεγάλων διαρθρωτικών αλλαγών στη μορφή του παγκόσμιου εμπορίου. Η χρηματοδοτική συνεισφορά του ΕΤΠ χορηγείται για ενεργητικά μέτρα υπό μορφή πλαισίου συντονισμένης δέσμης εξατομικευμένων υπηρεσιών, που αποσκοπούν στην ταχεία επανένταξη απολυμένων εργαζομένων στην αγορά εργασίας. Η κατ' έτος οροφή ως προς την ενεργοποίηση του ΕΤΠ ανέρχεται στα 500 εκατ. ευρώ.

Σχετικώς με τη διαδικασία, το κράτος μέλος, το οποίο υποβάλλει αίτηση για στήριξη από το ΕΤΠ πρέπει να σχεδιάσει την ως άνω συντονισμένη δέσμη μέτρων, που να ανταποκρίνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στα χαρακτηριστικά των δικαιούχων εργαζομένων, καθώς και να αποφασίσει το ύψος της αιτούμενης συνεισφοράς. Εφ’ όσον αξιολογηθεί θετικώς η αίτηση, η Επιτροπή υποβάλλει στην αρμόδια για τον προϋπολογισμό Αρχή (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο) πρόταση κινητοποίησης του Ταμείου και, ταυτοχρόνως, την αντίστοιχη αίτηση μεταφοράς πιστώσεων.

Το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει την κινητοποίηση του ΕΤΠ τροποποιήθηκε το 2009 (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 546/2009 της 18ης Ιουνίου 2009) με παρεμβάσεις αφ’ ενός μεν διαρκούς χαρακτήρα, αφ’ ετέρου δε έκτακτου, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του αριθμού των αιτήσεων από το Μάιο του 2009 και μετά. Στις 'μόνιμες' τροποποιήσεις συγκαταλέγονται η μείωση κατώτατου ορίου από 1 000 σε 500 απολύσεις και η επέκταση της περιόδου εφαρμογής από 12 σε 24 μήνες από την ημερομηνία της αίτησης, οι οποίες επέτρεψαν στα κράτη μέλη να αιτούνται υποστήριξης του ΕΤΠ για εργαζόμενους που απολύθηκαν από μικρότερες επιχειρήσεις, καθώς και να προγραμματίζουν μεγαλύτερης διάρκειας υποστήριξη για τους εργαζόμενους. Βάσει των 'έκτακτων' τροποποιήσεων, η υποβολή αίτησης για υποστήριξη από το ΕΤΠ κατέστη ευχερέστερη μέσω της «παρέκκλισης λόγω κρίσης» που επιτρέπει την υποστήριξη εργαζομένων που απολύονται ως αποτέλεσμα της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης και αυξάνει τη συνεισφορά του ΕΤΠ από 50% σε 65% του συνολικού κόστους.

Τον Ιούνιο του 2011, η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση για την επέκταση της εφαρμογής της «παρέκκλισης λόγω κρίσης» μέχρι τέλους του 2013, η οποία υιοθετήθηκε πλήρως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 21 Σεπτεμβρίου 2011. Εντούτοις, η πρόταση της Επιτροπής δεν έλαβε την απαιτούμενη ενισχυμένη πλειοψηφία στο Συμβούλιο, με αποτέλεσμα οι αιτήσεις που υποβάλλονται από την 31η Δεκεμβρίου 2011 και εξής δύνανται να αιτιολογηθούν μόνο για λόγους διαρθρωτικών αλλαγών στα παγκόσμια εμπορικά πρότυπα, ενώ το ποσοστό συγχρηματοδότησης μειώθηκε στο αρχικό 50 % επί του συνόλου του επιλέξιμου κόστους.  Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει πολλάκις εκφράσει τη δυσαρέσκεια του και έχει ζητήσει από το Συμβούλιο να προβεί το ταχύτερο δυνατό στην έγκριση της επέκτασης.

Στο πλαίσιο του απολογισμού της λειτουργίας του ΕΤΠ κατά την περίοδο 2007-2011 η Κομισιόν παραθέτει τα ακόλουθα στοιχεία:

Ουδέποτε η Επιτροπή ή η Αρχή Προϋπολογισμού (Ευρωπαϊκό Κοινοβουλίου και Συμβούλιο) απέρριψαν οιαδήποτε αίτηση, που υποβλήθηκε από τα κράτη μέλη για χρηματοδότηση από το ΕΤΠ.

Επί συνόλου 97 αιτήσεων εντός της ως άνω χρονικής περιόδου, 31 αιτήσεις συνδέονται με τα εμπορικά πρότυπα στο διεθνές εμπόριο και 66 με την κρίση. Περίπου το 80 % των αιτήσεων που ελήφθησαν μετά τον Μάιο 2009 (όταν τέθηκε σε ισχύ ο τροποποιημένος Κανονισμός) ήταν σχετικές με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση.

Ως προς τις αιτήσεις ανά κράτος μέλος της ΕΕ, οι Κάτω Χώρες και η Ισπανία υπήρξαν τα κράτη μέλη, τα οποία υπέβαλαν τον υψηλότερο αριθμό αιτήσεων για χρηματοδότηση (16 αιτήσεις η καθεμία), ακολουθούμενες από την Ιταλία (12 αιτήσεις) και τη Δανία (8 αιτήσεις).

Ως προς τις αιτήσεις ανά ζητηθέν ποσό, επί συνολικού ποσού 414,9 εκατομμυρίων ευρώ υπέρ 20 κρατών μελών, η Ιταλία ζήτησε το υψηλότερο ποσόν συγχρηματοδότησης από το ΕΤΠ (66,2 εκατομμύρια / 12 αιτήσεις) ακολουθούμενη από την Ιρλανδία (60,6 εκατομμύρια / 6 αιτήσεις) και τη Δανία ( 49,9 εκατομμύρια /8 αιτήσεις).

Βάσει του κριτηρίου του συνολικού αριθμού των δικαιούχων, η Ιταλία είναι το κράτος μέλος που ζήτησε ενωσιακή συνδρομή για το μεγαλύτερο αριθμό απολυμένων (13.910/12 αιτήσεις), ακολουθούμενη από την Ισπανία (12.806/16 αιτήσεις) και την Ιρλανδία (9.835/6 αιτήσεις).

Ως προς την κατανομή της συνδρομής του ΕΤΠ ανά τομέα δραστηριότητας, επί συνόλου 32 τομέων στους οποίους διοχετεύθηκαν οι πόροι, η πλειονότητα αυτών κατευθύνθηκαν σε τέσσερεις κλάδους μεταποίησης: αυτοκινητοβιομηχανία (14 αιτήσεις/14,4 % επί του συνόλου), ακολουθούμενη από τον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας (10 αιτήσεις/ 10,3 %), ο κλάδος εκτύπωσης και ο κλάδος μηχανημάτων και εξοπλισμού (9 και 8 αιτήσεις αντίστοιχως/8-9 % ο καθένας). Περίπου 10 % των αιτήσεων προήλθαν από τον ευρύτερο κατασκευαστικό τομέα, περιλαμβανομένων του οικοδομικού κλαδου, των δραστηριοτήτων εξειδικευμένων κατασκευών και των δραστηριότητων αρχιτέκτονα και μηχανικού (ο εν λόγω τομέας θα μπορούσε να φτάσει τις 14 αιτήσεις ή περίπου το 14 %.

Οι ως άνω αναφερθέντες 32 κλάδοι στους οποίους αφορούσαν οι αιτήσεις είναι οι ακόλουθοι (αύξουσα κλίμακα βάσει των αιτήσεων ανά κλάδο): μοτοσυκλέτες, αποθήκευση, υπηρεσίες ΤΠΕ, φαρμακευτικά προϊόντα, δραστηριότητες κοινωνικής μέριμνας, προϊόντα καπνού, οδικές μεταφορές, δραστηριότητες αρχιτεκτόνων/μηχανικών, χονδρικό εμπόριο, πέτρα/μάρμαρο (δομικά υλικά), εκδόσεις, συντήρηση αεροσκαφών, έπιπλα, υαλοκρύσταλλοι, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, μεταλλουργική βιομηχανία, υποδηματοποιία, αυτοκινητοβιομηχανία, εξειδικευμένες κατασκευαστικές δραστηριότητες, κατασκευή ξυλουργικών προϊόντων για οικοδομή, κεραμικά, λιανικό εμπόριο, βασικά μέταλλα, οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, είδη ένδυσης, κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικός εξοπλισμός, κατασκευή κτιρίων, μηχανήματα και είδη εξοπλισμού, γραφικές τέχνες, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, αυτοκινητοβιομηχανία.

Τέλος, βάσει του κριτηρίου του αριθμού των δικαιούχων ανά κλάδο, ο κατεξοχήν κλάδος υπέρ  του οποίου κινητοποιήθηκε το ΕΤΠ είναι η αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία αριθμεί περισσότερους από 19.000 δικαιούχους (21,7 % επί του συνόλου των υποβληθεισών αιτήσεων), ακολουθούμενη από την κλωστοϋφαντουργία (με περισσότερους από 11.000 δικαιούχους/ 12,6 % επί του συνόλου των υποβληθεισών αιτήσεων) και ο οικοδομικός τομέας ( περίπου 7.000 δικαιούχοι/  7,8% επί του συνόλου των υποβληθεισών αιτήσεων).

Στο πλαίσιο των ως άνω συγκεντρωτικών στοιχείων για την περίοδο 2007-2013, λυπηρός είναι ο απολογισμός για τη χώρα μας, καθώς η Ελλάς έχει υποβάλει μια μόνον αίτηση ενεργοποίησης του ΕΤΠ (2011) για τη στήριξη των 642 απολυθέντων της Aldi Hellas.

Σε μία χρονική συγκυρία κατά την οποία η κρίση χρέους και η οικονομική ύφεση έχουν εκτοξεύσει σε πρωτόγνωρα ύψη τους δείκτες ανεργίας στην Ελλάδα και δεδομένου ότι η Κομισιόν έχει αποδεχθεί ότι πολλές  περιοχές της χώρας έχουν πληγεί από τις αρνητικές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και της χρηματοπιστωτικής κρίσης, το ελληνικό σύστημα διακυβέρνησης οφείλει να εκμεταλλευθεί άμεσα διαθέσιμους ευρωπαϊκούς πόρους.

 

* Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μέλος της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου, Μέλος της Επιτροπής Προϋπολογισμών