Έχετε διαβάσει το Έγκλημα και Τιμωρία του Ντοστογιέβσκι; Ρωτώ γιατί ο Ντοστογιέβσκι μας δίνει εκτός των πολλών άλλων, και μια πολύ καλή περιγραφή για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ενοχή.
Ο Ρασκόλνικωφ λοιπόν, είναι ένας νεαρός φοιτητής που διαπράττει έναν φόνο, πιστεύοντας πως είναι ικανός να τον πράξει δίχως να τον κατατρύχουν αργότερα οι αγωνίες και οι τύψεις της πράξης του. Πέφτει ωστόσο έξω. Σύντομα οι ερινύες αρχίζουν να τον καταδιώκουν, βλέπει ύποπτες όλες τις κινήσεις, όλες τις λέξεις του περίγυρού του, γίνεται εμμονικός.
Τις προάλλες έγραψα ένα κείμενο. Το ονόμασα provocateur για να γίνει σαφές από τον τίτλο πως ο στόχος μου ήταν να προκαλέσω. Να προκαλέσω έναν βρασμό στην ψυχή των σιωπηλών, καταπιεσμένων δημιουργικών ανθρώπων που φοβούνται να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους. Να προκαλέσω δυσφορία σε όσους καταλάβουν πως ηθελημένα ή αθελά τους συντηρούν την παρακμή.
Δεν ανέφερα κανένα όνομα. Άφησα κάποιους κενούς μανδύες σε μια κενή καρέκλα. Κάποιοι είδαν πως οι μανδύες τους ταιριάζουν και τους φόρεσαν. Μόνοι τους τους φόρεσαν. Μόνοι τους έδειξαν ποιος είναι ο κατάλληλος μανδύας γι αυτούς. Άλλοι διάλεξαν τον μανδύα των σιωπηλών δημιουργικών, άλλοι αυτόν του κενού από στόχους, ενώ άλλοι διάλεξαν τον μανδύα των συντηρητικών ανθρώπων.
Και τώρα θα σας πω γιατί αναφέρω αυτό το έργου του Ντοστογιέβσκυ. Ο ήρωάς του, ο Ρασκόλνικοφ δεν έχει καμία σχέση, φυσικά, με τον δήμαρχό μας -για μένα ο Ρασκόλνικωφ άλλωστε είναι αθώος. Καμία πλην μιας. Στην επίδραση, που είχε μέσα τους, το αίσθημα της ενοχής. Και οι δυο προδόθηκαν μονάχοι τους. Απλά ο πρώτος γιατί είχε μια συνείδηση συντετριμμένη. Ο δεύτερος αντίθετα γιατί έχει ποτίσει από τον φόβο, που προκαλεί η γνώση της ασυμβατότητας με την εποχή και η λατρεία της εξουσίας.
Κακό πράγμα η εξουσία. Στο provocateur είπα:
(Η πόλη μου)Δεν μου αρέσει γιατί οι πολιτικοί μας πατριάρχες, ζήτησαν ψήφο για την αξιοπρέπεια ενός τίτλου ή μιας θέσης. Aν ξεγυμνώσεις όμως τους ανθρώπους αυτούς απ’ όλα τούτα τα αξιώματα, θα δεις ότι πολύ λίγοι θα έχουν εκείνη την ποιότητα της αξιοπρέπειας που δίνει η ελευθερία του να μην είσαι τίποτα.
Δεν είχα τότε, κανέναν στο μυαλό μου. Τώρα έχω. Κακό πράγμα λοιπόν η εξουσία. Και ξέρετε γιατί; Γιατί σε φθείρει σαν άνθρωπο. Μαγεύεσαι από την ικανότητά της να σου προσδίδει χαρακτηριστικά που δεν έχεις. Είσαι ο αξιοσέβαστος δήμαρχος ή ο αξιοσέβαστος μητροπολίτης ή ο αξιοσέβαστος δημοσιογράφος. Μετά από κάποιον καιρό, συνειδητοποιείς πως έξω από το αξίωμα χάνεις την προσωπικότητά σου. Χάνεις το όνομά σου. Και αυτή η ανασφάλεια, που προκαλεί ο κίνδυνος να χάσεις όλα τα οφέλη που σου προσφέρει το κύρος μιας θέσης (οικονομικά και κοινωνικά ) σε κάνει πλήρως εξαρτημένο από τη θέση και πλήρως εξαναγκασμένο να κάνεις ότι περνά από το χέρι σου για να την κρατήσεις. Το άρθρο νομίζω πως λειτούργησε καταλυτικά. Μπορεί παραπάνω να μίλησα για μανδύες που μπορούσαν να φορεθούν, αλλά αυτό που ουσιαστικά έκανε το άρθρο ήταν να γδύσει, να απογυμνώσει και να αποκαλύψει. Έδειξε την αντιδημοκρατικότητα και τα σπέρματα συγκεντρωτισμού που είχαν ντυθεί τον μανδύα της νηφαλιότητας.
Έδειξε πως η ανεξαρτησία της πένας και της σκέψης είναι αδιανόητα για κάποιους, όταν μπαίνουν ζητήματα πατριαρχίας και οικογένειας.
Έδειξε πως πίσω από μια δήθεν καλοσύνη, μια εμφανή ωστόσο στα έμπειρα μάτια υποκρισία, κρύβεται ένας πολυεπίπεδος φασισμός και συντηρητισμός, μια κακία και μια κατωτερότητα.
Το άρθρο λειτούργησε καταλυτικά και για έναν λόγο ακόμα. Γιατί έκανε εμφανή τα στρατόπεδα.
Το στρατόπεδο της εξωστρέφειας ενάντια σε αυτό της ομερτά.
Το στρατόπεδο της ελευθερίας ενάντια σε αυτό της αντιδημοκρατικότητας.
Το στρατόπεδο της δημιουργίας ενάντια στην υπάρχουσα σήψη.
Και πια ο καθένας καλείται να επιλέξει στρατόπεδο.
Η μάχη δεν θα συντελεστεί όμως στο προνομιακό πεδίο τους. Δε θα συντελεστεί εκεί που θέλουν αυτοί να μας οδηγήσουν. Η μάχη θα γίνει εκεί που θέλουμε εμείς. Στο πεδίο της δημιουργίας και της σκέψης. Εκεί που αυτοί είναι εντελώς αφοπλισμένοι. Και το πεδίο αυτό είναι η κοινωνία των πολιτών. Kαι όταν πια καταλάβουμε τι είμαστε ικανοί να κάνουμε τότε το θέμα δεν θα είναι ποιος θα μας επιτρέψει, αλλά ποιος θα μας σταματήσει.
Χρειαζονται λοιπόν μικροί καθημερινοί ήρωες. Χρειάζονται επικίνδυνοι, ανικανοποίητοι με την υπάρχουσα σήψη και παρακμή, ονειροπόλοι, θρασύτατοι και αλλόφρονες, των οποίων η ψυχή και η σκέψη βράζει. Αυτούς έχει ανάγκη η πόλη.
Και να είστε σίγουροι πως θα νικήσουμε. Αλλά δε θα νικήσουμε με τυμπανοκρουσίες και θόρυβο. Η νίκη θα έρθει στα απαλά φτερά ενός περιστεριού. Ανεπαίσθητα, σιωπηλά. Μπορεί και εμείς οι ίδιοι να μην την καταλάβουμε.
Ώρα λοιπόν για μάχη
Και τώρα οι απαντήσεις σε υστερόγραφα στον μικρό Ναπολέοντα της μικρής μας αυτοκρατορίας.
ΥΓ: Ο Δήμαρχος όπως ισχυρίζεται επιζητά την κριτική και τη συμμετοχή των νέων. Αρκεί η κριτική να είναι προς άλλους και η συμμετοχή να είναι μαζί του. Ειδάλλως είναι ανίκανος να τα διαχειριστεί.
ΥΓ1: Αν δεν το χει αντιληφθεί ο δήμαρχος, εγώ γράφω συνεχώς και αδιάλειπτα, ίσως με κάποια χρονικά κενά, στον τοπικό και εθνικό τύπο, εδώ και πολλά χρόνια. Δε με ενδιαφέρει καμία προεκλογική περίοδος. Αυτή την ανασφάλεια του θα την χαρακτήριζα σύνδρομο του Ρασκόλνικοφ.
ΥΓ2: Αυτός που περιστοιχίζεται μονάχα από κόλακες, είναι φυσικό να βρίσκει αδιανόητη την κριτική, ειδικά όταν έρχεται από τους οικείους του.
ΥΓ3: Δε γνωρίζω πως λειτουργεί ο δήμαρχος στην οικογένειά του. Εμείς στην δική μου οικογένεια, είχαμε απομυθοποιήσει τις αυθεντίες από νωρίς. Και φυσικά λατρεύουμε να διαφωνούμε, ώστε να βελτιώνουμε ο ένας τον άλλο. Αυτό μας ενώνει. Κανείς μας δεν αισθάνεται άβολα με αυτό. Και εκεί διαφέρουμε μάλλον από το δήμαρχο.
ΥΓ4: Όσο για τις σκοπιμότητες του άρθρου μου, απαντώ το εξής: Ένας εχέφρων αναγνώστης καταλαβαίνει πως ο σκοπός του άρθρου είναι να προκαλέσει την αντίδραση των πολιτών στην παρακμή που επιβάλλεται. Όχι να προτείνει –εδώ το χάσαμε τελείως- υποψηφίους σε μια εκλογική αναμέτρηση, με όρους οικογενειοκρατίας και νεποτισμού. Όπως προανέφερα οι δικές μας μάχες θα δοθούν σε άλλο πεδίο. Εκεί που εσείς δεν μπορείτε να μας αντιμετωπίσετε.
ΥΓ5 : Καταλαβαίνω τη δυσκολία του δημάρχου να αντιληφθεί το περιεχόμενο του provocateur και τον λόγο που το διαστρεβλώνει τόσο ευθαρσώς στην επιστολή του. Το καταλαβαίνω γιατί δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε. Η διαφορά μας και στον τρόπο της ζωής μας και στον τρόπο της σύλληψης των πραγμάτων είναι χαοτική.
ΥΓ6 ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΚΆΘΕ ΠΟΛΗΣ:
Aν δε καώ έγω, αν δε καείς εσύ, αν δε καούμε όλοι
πώς θα γενούνε τα σκοτάδια λάμψη;
Ο Ρασκόλνικωφ λοιπόν, είναι ένας νεαρός φοιτητής που διαπράττει έναν φόνο, πιστεύοντας πως είναι ικανός να τον πράξει δίχως να τον κατατρύχουν αργότερα οι αγωνίες και οι τύψεις της πράξης του. Πέφτει ωστόσο έξω. Σύντομα οι ερινύες αρχίζουν να τον καταδιώκουν, βλέπει ύποπτες όλες τις κινήσεις, όλες τις λέξεις του περίγυρού του, γίνεται εμμονικός.
Τις προάλλες έγραψα ένα κείμενο. Το ονόμασα provocateur για να γίνει σαφές από τον τίτλο πως ο στόχος μου ήταν να προκαλέσω. Να προκαλέσω έναν βρασμό στην ψυχή των σιωπηλών, καταπιεσμένων δημιουργικών ανθρώπων που φοβούνται να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους. Να προκαλέσω δυσφορία σε όσους καταλάβουν πως ηθελημένα ή αθελά τους συντηρούν την παρακμή.
Δεν ανέφερα κανένα όνομα. Άφησα κάποιους κενούς μανδύες σε μια κενή καρέκλα. Κάποιοι είδαν πως οι μανδύες τους ταιριάζουν και τους φόρεσαν. Μόνοι τους τους φόρεσαν. Μόνοι τους έδειξαν ποιος είναι ο κατάλληλος μανδύας γι αυτούς. Άλλοι διάλεξαν τον μανδύα των σιωπηλών δημιουργικών, άλλοι αυτόν του κενού από στόχους, ενώ άλλοι διάλεξαν τον μανδύα των συντηρητικών ανθρώπων.
Και τώρα θα σας πω γιατί αναφέρω αυτό το έργου του Ντοστογιέβσκυ. Ο ήρωάς του, ο Ρασκόλνικοφ δεν έχει καμία σχέση, φυσικά, με τον δήμαρχό μας -για μένα ο Ρασκόλνικωφ άλλωστε είναι αθώος. Καμία πλην μιας. Στην επίδραση, που είχε μέσα τους, το αίσθημα της ενοχής. Και οι δυο προδόθηκαν μονάχοι τους. Απλά ο πρώτος γιατί είχε μια συνείδηση συντετριμμένη. Ο δεύτερος αντίθετα γιατί έχει ποτίσει από τον φόβο, που προκαλεί η γνώση της ασυμβατότητας με την εποχή και η λατρεία της εξουσίας.
Κακό πράγμα η εξουσία. Στο provocateur είπα:
(Η πόλη μου)Δεν μου αρέσει γιατί οι πολιτικοί μας πατριάρχες, ζήτησαν ψήφο για την αξιοπρέπεια ενός τίτλου ή μιας θέσης. Aν ξεγυμνώσεις όμως τους ανθρώπους αυτούς απ’ όλα τούτα τα αξιώματα, θα δεις ότι πολύ λίγοι θα έχουν εκείνη την ποιότητα της αξιοπρέπειας που δίνει η ελευθερία του να μην είσαι τίποτα.
Δεν είχα τότε, κανέναν στο μυαλό μου. Τώρα έχω. Κακό πράγμα λοιπόν η εξουσία. Και ξέρετε γιατί; Γιατί σε φθείρει σαν άνθρωπο. Μαγεύεσαι από την ικανότητά της να σου προσδίδει χαρακτηριστικά που δεν έχεις. Είσαι ο αξιοσέβαστος δήμαρχος ή ο αξιοσέβαστος μητροπολίτης ή ο αξιοσέβαστος δημοσιογράφος. Μετά από κάποιον καιρό, συνειδητοποιείς πως έξω από το αξίωμα χάνεις την προσωπικότητά σου. Χάνεις το όνομά σου. Και αυτή η ανασφάλεια, που προκαλεί ο κίνδυνος να χάσεις όλα τα οφέλη που σου προσφέρει το κύρος μιας θέσης (οικονομικά και κοινωνικά ) σε κάνει πλήρως εξαρτημένο από τη θέση και πλήρως εξαναγκασμένο να κάνεις ότι περνά από το χέρι σου για να την κρατήσεις. Το άρθρο νομίζω πως λειτούργησε καταλυτικά. Μπορεί παραπάνω να μίλησα για μανδύες που μπορούσαν να φορεθούν, αλλά αυτό που ουσιαστικά έκανε το άρθρο ήταν να γδύσει, να απογυμνώσει και να αποκαλύψει. Έδειξε την αντιδημοκρατικότητα και τα σπέρματα συγκεντρωτισμού που είχαν ντυθεί τον μανδύα της νηφαλιότητας.
Έδειξε πως η ανεξαρτησία της πένας και της σκέψης είναι αδιανόητα για κάποιους, όταν μπαίνουν ζητήματα πατριαρχίας και οικογένειας.
Έδειξε πως πίσω από μια δήθεν καλοσύνη, μια εμφανή ωστόσο στα έμπειρα μάτια υποκρισία, κρύβεται ένας πολυεπίπεδος φασισμός και συντηρητισμός, μια κακία και μια κατωτερότητα.
Το άρθρο λειτούργησε καταλυτικά και για έναν λόγο ακόμα. Γιατί έκανε εμφανή τα στρατόπεδα.
Το στρατόπεδο της εξωστρέφειας ενάντια σε αυτό της ομερτά.
Το στρατόπεδο της ελευθερίας ενάντια σε αυτό της αντιδημοκρατικότητας.
Το στρατόπεδο της δημιουργίας ενάντια στην υπάρχουσα σήψη.
Και πια ο καθένας καλείται να επιλέξει στρατόπεδο.
Η μάχη δεν θα συντελεστεί όμως στο προνομιακό πεδίο τους. Δε θα συντελεστεί εκεί που θέλουν αυτοί να μας οδηγήσουν. Η μάχη θα γίνει εκεί που θέλουμε εμείς. Στο πεδίο της δημιουργίας και της σκέψης. Εκεί που αυτοί είναι εντελώς αφοπλισμένοι. Και το πεδίο αυτό είναι η κοινωνία των πολιτών. Kαι όταν πια καταλάβουμε τι είμαστε ικανοί να κάνουμε τότε το θέμα δεν θα είναι ποιος θα μας επιτρέψει, αλλά ποιος θα μας σταματήσει.
Χρειαζονται λοιπόν μικροί καθημερινοί ήρωες. Χρειάζονται επικίνδυνοι, ανικανοποίητοι με την υπάρχουσα σήψη και παρακμή, ονειροπόλοι, θρασύτατοι και αλλόφρονες, των οποίων η ψυχή και η σκέψη βράζει. Αυτούς έχει ανάγκη η πόλη.
Και να είστε σίγουροι πως θα νικήσουμε. Αλλά δε θα νικήσουμε με τυμπανοκρουσίες και θόρυβο. Η νίκη θα έρθει στα απαλά φτερά ενός περιστεριού. Ανεπαίσθητα, σιωπηλά. Μπορεί και εμείς οι ίδιοι να μην την καταλάβουμε.
Ώρα λοιπόν για μάχη
Και τώρα οι απαντήσεις σε υστερόγραφα στον μικρό Ναπολέοντα της μικρής μας αυτοκρατορίας.
ΥΓ: Ο Δήμαρχος όπως ισχυρίζεται επιζητά την κριτική και τη συμμετοχή των νέων. Αρκεί η κριτική να είναι προς άλλους και η συμμετοχή να είναι μαζί του. Ειδάλλως είναι ανίκανος να τα διαχειριστεί.
ΥΓ1: Αν δεν το χει αντιληφθεί ο δήμαρχος, εγώ γράφω συνεχώς και αδιάλειπτα, ίσως με κάποια χρονικά κενά, στον τοπικό και εθνικό τύπο, εδώ και πολλά χρόνια. Δε με ενδιαφέρει καμία προεκλογική περίοδος. Αυτή την ανασφάλεια του θα την χαρακτήριζα σύνδρομο του Ρασκόλνικοφ.
ΥΓ2: Αυτός που περιστοιχίζεται μονάχα από κόλακες, είναι φυσικό να βρίσκει αδιανόητη την κριτική, ειδικά όταν έρχεται από τους οικείους του.
ΥΓ3: Δε γνωρίζω πως λειτουργεί ο δήμαρχος στην οικογένειά του. Εμείς στην δική μου οικογένεια, είχαμε απομυθοποιήσει τις αυθεντίες από νωρίς. Και φυσικά λατρεύουμε να διαφωνούμε, ώστε να βελτιώνουμε ο ένας τον άλλο. Αυτό μας ενώνει. Κανείς μας δεν αισθάνεται άβολα με αυτό. Και εκεί διαφέρουμε μάλλον από το δήμαρχο.
ΥΓ4: Όσο για τις σκοπιμότητες του άρθρου μου, απαντώ το εξής: Ένας εχέφρων αναγνώστης καταλαβαίνει πως ο σκοπός του άρθρου είναι να προκαλέσει την αντίδραση των πολιτών στην παρακμή που επιβάλλεται. Όχι να προτείνει –εδώ το χάσαμε τελείως- υποψηφίους σε μια εκλογική αναμέτρηση, με όρους οικογενειοκρατίας και νεποτισμού. Όπως προανέφερα οι δικές μας μάχες θα δοθούν σε άλλο πεδίο. Εκεί που εσείς δεν μπορείτε να μας αντιμετωπίσετε.
ΥΓ5 : Καταλαβαίνω τη δυσκολία του δημάρχου να αντιληφθεί το περιεχόμενο του provocateur και τον λόγο που το διαστρεβλώνει τόσο ευθαρσώς στην επιστολή του. Το καταλαβαίνω γιατί δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε. Η διαφορά μας και στον τρόπο της ζωής μας και στον τρόπο της σύλληψης των πραγμάτων είναι χαοτική.
ΥΓ6 ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΚΆΘΕ ΠΟΛΗΣ:
Aν δε καώ έγω, αν δε καείς εσύ, αν δε καούμε όλοι
πώς θα γενούνε τα σκοτάδια λάμψη;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου