Η κατάρρευση των Αθηνοκεντρικών ΜΜΕ και ο νέος ρόλος του περιφερειακού Τύπου

Του Φάνη Ζουρόπουλου- Δημοσιογράφου, Προέδρου της Ε.Ι.Ε.Τ.Εδώ και μερικές εβδομάδες το Αθηναϊκό μιντιακό οικοδόμημα της χώρας, που ξεκίνησε το 1989 με την ελεύθερη ραδιοτηλεόραση και τα συγκροτήματα τύπου έχει αρχίσει να καταρρέει.
Οι πωλήσεις του ημερήσιου Αθηναϊκού Τύπου έχουν γυρίσει στα επίπεδα του 1965 και τα έσοδα της τηλεόρασης στο 2002. Εφημερίδες σκάνε κανόνια ή κλείνουν, η ενημέρωση συρρικνώνεται σε όλα τα επίπεδα και με κάθε τρόπο.

Οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν περιορίσει τον αριθμό των δελτίων ειδήσεων και τις ενημερωτικές εκπομπές στα απολύτως αναγκαία, ενώ οι ενημερωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί μετατρέπονται σταδιακά σε μουσικούς.
Οι δημοσιογράφοι απολύονται σωρηδόν, υφίστανται μειώσεις μισθών και κάτω από τις συλλογικές συμβάσεις, ενώ έχει αρχίσει να δημιουργείται γενιά των 700 ευρώ με μπλοκάκι και χωρίς ασφάλιση.
Οι εκτιμήσεις λένε ότι οι περικοπές στις δαπάνες μισθοδοσίας σε όλα τα ΜΜΕ, είτε μέσω απολύσεων είτε μέσω μειώσεων μισθών, αναμένεται στους επόμενους μήνες να φτάσει το 40%.
Η φούσκα έσκασε και το σύστημα που τόσα χρόνια στηριζόταν σε ένα πλέγμα κρατικών ενισχύσεων είτε με τη μορφή άμεσων ενισχύσεων, όπως η κρατική διαφήμιση, ο μειωμένος ΦΠΑ, η απαλλαγή από τις ασφαλιστικές εισφορές μέσω του συστήματος του «αγγελιόσημου» κλπ. είτε με τη μορφή εκχώρησης δημοσιών έργων ή προμηθειών, ύψους εκατομμυρίων ευρώ, σε εκδότες που δραστηριοποιούνταν σε σχετικές έξω-εκδοτικές επιχειρηματικές δραστηριότητες κατέρρευσε.
Η «διαπλοκή» όχι μόνο συντηρούσε ζημιογόνα ΜΜΕ, αλλά υπαγόρευε και την πολιτική «γραμμή». Όσο το κράτος πλέον κλείνει τη στρόφιγγα της χρηματοδότησης και οι τράπεζες ζητούν εγγυήσεις για νέα δάνεια, η χρηματοδότηση των ΜΜΕ γίνεται όλο και δυσκολότερη. Την ίδια ώρα, οι παραδοσιακές πηγές τους, η διαφημιστική δαπάνη για την τηλεόραση και οι πωλήσεις για τον Τύπο, έχουν επίσης μειωθεί δραματικά.
Δεν είναι διασταυρωμένο, αλλά κυκλοφορεί ότι τα μεγάλα Αθηναϊκά συγκροτήματα χρωστάνε 450 εκ. ευρώ στις τράπεζες, ενώ πολλά από αυτά δεν έχουν αποδώσει αγγελιόσημο ύψους 200 εκ. που έχουν εισπράξει. Η μεγάλη αυτή κρίση του διαπλεκόμενου συστήματος των Αθηνοκεντρικών ΜΜΕ, δεν έχει ακουμπήσει καθόλου τα περιφερειακά ΜΜΕ που ακολουθούν τον δικό τους δρόμο μακριά από τις πρακτικές του κέντρου.
Αντίθετα ο ρόλος τους -και με την εφαρμογή του Καλλικράτη- αναβαθμίζεται πλήρως και η διεισδυτικότητα τους στις τοπικές κοινωνίες αυξάνεται.Και αυτό γιατί η εφημερίδα της περιφέρειας αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο μέρος του ιστού που συνδέει τα μέλη μιας τοπικής κοινωνίας μεταξύ τους, ενώ ο τρόπος που αναδεικνύει τα τοπικά προβλήματα και διεκδικεί τη λύση τους, ενημερώνοντας για τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται είναι καθοριστικός για την πορεία της τοπικής κοινωνίας.
Το 80% της τοπικής κοινωνίας διαβάζει οπωσδήποτε μια έως δύο τοπικές εφημερίδες εβδομαδιαίες ή ημερήσιες και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αναγνώστες έχουν πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στους δημοσιογράφους των επαρχιακών εφημερίδων, τους οποίους θεωρούν πιο κοντά τους και λιγότερο εμπορευματοποιημένους.
Η τελευταία σε κυκλοφορία περιφερειακή εφημερίδα έχει πολύ συχνά στο χώρο της μεγαλύτερη κυκλοφορία και αναγνωσιμότητα από την πρώτη Αθηναϊκή.
Στη σημερινή περίοδο κρίσης που πλήττει την χώρα η οποία θα αλλάξει τελείως το τοπίο στα Αθηνοκεντρικά ΜΜΕ ο περιφερειακός τύπος παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και αυτός, καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο.
Προς τα περιφερειακά ΜΜΕ πρέπει να στραφούν οι διαφημιστικές εταιρείες αν θέλουν να περάσουν τα μηνύματά τους σε μεγαλύτερο κοινό, τον περιφερειακό τύπο πρέπει να προσέξει η κυβέρνηση (που μέχρι στιγμής δεν έχει ασχοληθεί μαζί του) και όχι να ψάχνει το χρόνο και τον τρόπο να του αφαιρέσει κάποια έσοδα που δικαιούται όπως η δημοσίευση των ισολογισμών -βάζοντας μπροστά τον ΣΕΒ- και την κατάργηση του αγγελιόσημου που δεν αφορά άμεσα τις εφημερίδες της περιφέρειας, απλά βοηθάει στη λειτουργία των ενώσεων που αγωνίζονται για τα συμφέροντα τους.
Πέρα από την κρίση που σαρώνει τη χώρα μας συμπαρασύροντας και τον «χάρτινο πύργο» των Αθηνοκεντρικών ΜΜΕ τα οποία θα εξαφανιστούν και στη θέση τους θα παραμείνουν τα κρατικά και 2-3 ιδιωτικά κανάλια, μαζί με 3-4 μεγάλες εφημερίδες, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ζούμε σε μια εποχή διαρθρωτικών αλλαγών που είναι μόνιμες και συνεπάγονται μεταβολές στις καταναλωτικές συμπεριφορές, στην επικοινωνία και στην τεχνολογία.
Οι αλλαγές αυτές, όμως, μπορούν να αποτελέσουν μεγάλη ευκαιρία για τον περιφερειακό Τύπο να ανταποκριθεί καλύτερα στην αποστολή του- που είναι αυτή της έγκυρης και ποιοτικής παρουσίασης και ανάλυσης εθνικών και τοπικών γεγονότων. Ένας δυνατός τοπικός και περιφερειακός Τύπος είναι ζωτικός για τη Δημοκρατία.
Είναι σοβαρό μέρος μιας ξεκάθαρης λειτουργίας. Χωρίς τοπικές και περιφερειακές εφημερίδες, ποιος θα παρακολουθεί τις τοπικές εξελίξεις και θα αξιολογεί τα πεπραγμένα των τοπικών αρχόντων; Ποιος θα επενδύει χρόνο και προσπάθειες για τη συλλογή πληροφοριών και την προβολή τους στο εσωτερικό των τοπικών κοινωνιών; Ποιος θα προσφέρει φωνή και βήμα στους πολίτες αναφορικά με τοπικά θέματα και γεγονότα;
Ο περιφερειακός Τύπος είναι κύριο συστατικό της δημοκρατίας. Και ως τέτοιο, πρέπει να βοηθηθεί να επιβιώσει, αλλά και να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα. Ωστόσο, προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινητοποιηθούν και οι φορείς του, γιατί ο κόσμος αλλάζει για όλους μας.
Και είτε αυτό αρέσει είτε όχι, οι αλλαγές πάντα έχουν κερδισμένους και χαμένους.